Column: Omgaan met emotie

– Column Petra van der Heijden – 

Onlangs was het drie jaar geleden dat mijn loopbaan een wending nam en ik bij PSION startte. LinkedIn gaf mij deze melding en ik stond als vanzelf even stil bij de afgelopen drie jaar.

Ik liep in gedachten een aantal fases door, natuurlijk mijn inwerken, de dynamische start  met verschillende collega’s en natuurlijk de medewerkers die ik heb begeleid in deze periode:

de vrachtwagenchauffeur met een heftig verleden die aan het einde van het traject tegen mij zei: “Ik snap nu pas dat praten helpt.” De leerkracht die leerde dat zij niet óveral voor verantwoordelijk is. En een IT-er die zijn werkplezier zocht in een andere sector. Stuk voor stuk verhalen die mij aan het denken hebben gezet en ieder op hun eigen manier indruk op mij maakten.

Uit deze eerste drie jaar neem ik vooral mee dat de relatie met de medewerker zó belangrijk is. Zeker, we gebruiken bij PSION soms vragenlijsten, bepaalde gesprekstechnieken, interventies vanuit verschillende stromingen. Maar het meest belangrijke is dat wij onszelf meenemen. Bij PSION werken betekent werken vanuit gevoel, grofweg gezegd. Contact en verbinding maken, ook wanneer het schuurt, maar mét het hart op de juiste plaats.

Wat ook in elk traject naar voren komt, is dat de manier waarop mensen gewend zijn (geraakt) hun problemen te lijf te gaan, erg bepalend is. Iedereen gaat anders om met moeilijke omstandigheden en tegenslagen. Dit is niet alleen privé zo, ook op het werk gaat iedereen anders om met een werkstress of een slechte beoordeling. Deze omstandigheden en tegenslagen kunnen veel verschillende emoties en gevoelens oproepen zoals boosheid, schuld, angst, verdriet, wanhoop, machteloosheid of somberheid. Wat er bijvoorbeeld vaak gebeurt, is dat mensen bij deze hevige, soms acute situaties, deze situaties bij voorkeur vermijden of alles op alles zetten zaken op te lossen. Of hun toevlucht zoeken in veel praten met anderen, van hen afhankelijk worden of erger, van bijvoorbeeld drank.

Copingstrategieën

Daarom kijken wij bij PSION ook naar de copingstrategieën of -stijlen. Uit onderzoek is in het verleden naar voren gekomen dat wij onderscheid kunnen maken in zo’n 7 verschillende strategieën:

• Actief aanpakken;
• Palliatieve copingstijl;
• Vermijden;
• Sociale steun zoeken;
• Expressie van emoties;
• Passief reactiepatroon;
• Geruststellende gedachten. 

Deze strategieën gebruiken wij allemaal en we ontwikkelen allemaal hierin onze eigen stijl, die over het algemeen prima werkt. Wanneer we echter te veel leunen op één van deze strategieën terwijl dit niet werkt, en dan met name in de hierboven beschreven stressvolle situaties, spreken we van inadequate of ineffectieve coping. Je geconfronteerd en gespiegeld voelen met wat je doet, is dan een belangrijke eerste stap.

“Ik snap nu pas dat praten helpt”

Met de vrachtwagenchauffeur, hij blijft mij uit de begintijd toch het meeste bij, besprak ik het belang van sociale steun zoeken. Verhuisd voor de liefde naar de andere kant van het land, geconfronteerd worden met verlies en hierbij nare herinneringen voelen uit het verleden waren voor hem heel heftige ervaringen. Hij had nooit leren praten over zijn gevoel, vermijding lag op de voorgrond en hij uitte zich verbaal agressief en grof. Als gevolg van schaamte, want immers ‘een stoere vent toont zijn emoties niet’, zo was zijn overtuiging. Zijn strategie van vermijden en expressie van emoties leverde hem regelmatig problemen op. Problemen omdat hij niet anders kon of durfde. Met mij leerde hij het wél durven. Sociale steun betekende in eerste instantie zijn verhaal vertellen aan een vreemde, aan mij. De vervolgstap was zijn verhaal, op een nieuwe manier, aan zijn werkgever vertellen, waardoor een conflict verdween en hij leerde op een goede manier discussies voeren. Benoemen, delen en zijn verhaal vertellen, bleken voor hem belangrijke ingrediënten om zich beter te voelen. Het betekende een verschuiving naar een meer actieve manier van omgaan met de situatie, die hij nog steeds niet kon oplossen, maar wel kon aanvaarden. “Ik snap nu pas dat praten helpt.”

Het betekende veel voor hem dat hij dit heeft geleerd, zo gaf hij mij aan het einde van het traject aan. En dit was en is wederzijds. Ik denk met een glimlach aan hem, en zoveel anderen, terug. Op naar de volgende drie jaar!

Meer informatie?

Bent u benieuwd naar hoe PSION u of uw medewerkers verder kan helpen? Bekijk dan onze diensten of neem contact met ons op. Of zie je het zitten om aan de slag te gaan als psycholoog bij PSION? Bekijk dan onze vacatures, we maken graag kennis met je.