Doet de diagnose er toe als het gaat om ziekteverzuim door psychische klachten?

Je zou denken dat ieder intelligent en weldenkend mens er probeert zover mogelijk vandaan te blijven, maar in de praktijk merk ik dat nog ontzettend veel bedrijfsartsen, werkgevers, maar ook cliënten zelf vaak de behoefte hebben aan een label of diagnose. Uitspraken als "heb ik een Burn-Out?" of "Ik heb op internet een test gedaan en ik ben denk ik hoog sensitief".  Of bedrijfsartsen die aan mij vragen wat mijn beoordeling is op as 1 tot en met 4 op de DSM-IV. Typische voorbeelden van het medicaliseren van psychische klachten, als je het mij vraagt.

De behoefte van mensen om gebeurtenissen, situaties of mensen in een hokje te plaatsen en om zaken met elkaar te kunnen vergelijken is groot. Het "hokjes denken" is in veel gevallen ook functioneel en het helpt een mens om enigszins efficiënt de dag door te komen. Toch in het geval van ziekteverzuim door psychische klachten en de begeleiding daarvan schuilt er een grote valkuil.

Men zou bijvoorbeeld kunnen bedenken dat een ernstige psychische aandoening leidt tot lang verzuim en een milde aandoening leidt tot kort verzuim. Tijdens het symposium op 9 november over wat er nodig is om weer aan het werk te gaan na verzuim bij psychische problemen kwam deze specifieke vraag letterlijk naar voren. Voorafgaand aan hun studie hebben de onderzoekers van Tranzo, Tilburg University een pre-screening gedaan naar de aard en de ernst van de psychische stoornissen. Vervolgens is gekeken naar verschillen tussen de groepen kort, middel en lang verzuim. Hieruit kwam naar voren dat in alle drie de groepen zowel milde als ernstige psychische aandoeningen zaten. Er lijkt dus geen verband te zijn tussen de ernst van de aandoening en de duur van het verzuim. [1]

Er zijn steeds meer aanwijzingen dat objectieve metingen van de ernst van symptomen geen betrouwbare voorspellers zijn voor de duur van een periode van ziekteverzuim [2]. Op bevolkingsniveau hebben de percentages arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en langdurig ziekteverzuim zelfs de neiging om in een tegenovergestelde richting te bewegen ten opzichte van de gezondheid van de populatie [3]. Ziekteverzuim is een gecompliceerde gedragsreactie van mensen die wordt beïnvloed door vele andere factoren dan enkel medische diagnose en symptomen.

Het behandelen van symptomen alleen is daarom bijna nooit genoeg om een persoon duurzaam en succesvol terug te laten keren naar het werk na een periode van ziekteverzuim. Individuele verschillen, zoals bijvoorbeeld motivatie, werk-privé balans en coping stijl, en werkplekfactoren, zoals de begeleiding, de relatie met leidinggevende en/of collega of de fit tussen mens en werk, welke bijdragen aan het ziekteverzuim gedrag moeten worden geïdentificeerd en aangepakt.

Bent u benieuwd naar meer informatie over de combinatie tussen psychische klachten en de werkvloer? Kijk dan eens bij onze diensten.

Auteur: Sabine van Thiel, Psycholoog en Scientist practitioner bij PSION, Tranzo Tilburg University

[1] Joosen, M., Arends, I., Lugtenberg, M., van Gestel, H., Schaapveld, B., Terluin, B., … & Brouwers, E. (2017). Barriers and facilitators to return to work in mental disorders: multi-stakeholder perspective studyMargot Joosen.  European Journal of Public Health,  27(suppl_3).

[2] Henderson, M., Harvey, S. B., Øverland, S., Mykletun, A., & Hotopf, M. (2011). Work and common psychiatric disorders.  Journal of the Royal Society of Medicine,  104(5), 198-207.

[3] Black, D. C. (2008). Working for a healthier tomorrow. In  Working for a healthier tomorrow. The Stationery Office.